Józefina Rogosz-Walewska

przez admin · Opublikowano 5 marca 2021 · Zaktualizowano 3 kwietnia 2021

autorka: Monika Rzeczycka, źródło: Kultura polska wobec zachodniej tradycji ezoterycznej w latach 1890-1939

Józefina Colonna-Walewska, właśc. Józefina Alicja Rogosz-Walewska, primo voto Rogosz-Zagórska, secundo voto Rogosz-Pieńkowska, (ur. 12.08.1884 r. w Nowym Siole pod Stryjem – zm. 12.02.1968 r. w Krakowie), aktorka dramatyczna, pisarka, poetka, antropozofka. Córka pisarza i publicysty Józefa Atanazego Rogosza h. Ostoja i Józefy Ludwiki Wilczyńskiej h. Poraj, młodsza siostra Zofii Rogoszówny, znanej autorki książek dla dzieci.

Colonna-Walewska ukończyła szkołę średnią i Wyższe Kursy dla Kobiet w Krakowie. W 1904 r. poślubiła lekarza psychiatrę Romana Zagórskiego, w 1906 r., po rozwodzie z Zagórskim, wyszła za mąż za Ignacego Pieńkowskiego, artystę malarza, wykładowcę Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Później była związana z Januszem Warneckim, aktorem i reżyserem. Z tego związku w 1919 r. urodziła córkę Jadwigę. W 1921 r. Józefina Colonna-Walewska wyszła za mąż po raz trzeci, za dr Stanisława Colonnę-Walewskiego, lekarza, kompozytora, antropozofa. W 1922 r. Walewskim urodził się syn Krzysztof.

Colonna-Walewska na scenie zadebiutowała w 1910 r. rolą Marii w Warszawiance w krakowskim Teatrze Słowackiego. Występowała także w Teatrze Wielkim w Warszawie (1911 i później), Teatrze Polskim w Łodzi (1913/14), Teatrze Polskim w Poznaniu (1912/13), Teatrze Małym w Warszawie 1915/16), Teatrze Miraż w Warszawie (1917), objazdowym teatrze D. Baranowskiego (1918), Teatrze Miejskim we Lwowie (1918/1919). Była uważana za aktorkę utalentowaną i wszechstronną, o niepowtarzalnej barwie głosu i dobrej technice scenicznej. W teatrze używała nazwiska Pieńkowska i Rogosz-Pieńkowska. Po urodzeniu córki zrezygnowała z kariery aktorskiej, wybierając twórczość literacką w tym także dla dzieci. Jeszcze przed wojną prowadziła w Krakowie pensjonat i pracownię modniarską. Po wojnie utrzymywała się z renty.

Colonna-Walewska należała do Krakowskiego Koła im. Jana Łaskiego Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, któremu od września 1928 r. (po śmierci Henryka Kunzeka) przewodniczył jej mąż Stanisław Colonna-Walewski, wcześniej sekretarz tego koła. Jej karta członkowska nr 58 posiada datę 1.01.1924 r. Prawie cała twórczość literacka, zarówno poetycka, jak i prozatorska Colonny-Walewskiej nosi wyraźne ślady wpływu myśli antropozoficznej. Charakter zdecydowanie antropozoficzny ma tom wierszy Na drodze, opublikowany nakładem księgarni F. Hoesicka w Warszawie w 1929 r., zwłaszcza tytułowy cykl, rozpoczynający się dedykacją: „Pamięci Tego, który mi wskazał drogę/ do zrozumienia Chrystusa – / Pamięci Wielkiego Nauczyciela – / Twórcy Antropozofji / RUDOLFOWI STEINEROWI/ w najgłębszej czci poświęcam” (Rogosz-Walewska 1929: [47]) oraz tom Na szali słonecznej poświęcony „najdroższemu mężowi”, wydany nakładem księgarni F. Hoesicka w Warszawie w 1930 r., a w nim obydwa cykle: Ahryman oraz Misterjum Golgoty, a także tom Fiat Voluntas Tua. Ubogi jestem w duchu (poemat), opublikowany w tym samym wydawnictwie w 1939 r. Na obecność wątków mistycznych i niedogmatycznie chrześcijańskich – antropozoficznych w liryce poetki zwracała uwagę Irena Meyzel Rivière we wstępie do napisanej przed wybuchem wojny powieści Hubert, którą wydano w Krakowie w 1947 r. (Meyzel Rivière 1947: XXVI-XXVII). Okładki do dwóch tomików poetyckich Colonny-Walewskiej Prochom Juliusza Słowackiego oraz Fiat Voluntas Tua wykonano według projektu prof. Karola Homolacsa, który także należał do krakowskiego koła antropozoficznego. We wspomnieniach Aleksandry Piłsudskiej pojawia się wątek świadczący o zaangażowaniu Colonny-Walewskiej w propagowaniu idei antropozoficznych w kontekście budowania nowego państwa polskiego. Według tej relacji, Colonna-Walewska przychodziła do Józefa Piłsudskiego z memoriałem Rudolfa Steinera, poświęconym sprawom ustroju państwowego i później twierdziła, podobno, że pracowała z Marszałkiem w Inspektoracie, wpływając na jego decyzje. (Piłsudska 1985: 303-305). W 1935 r. Colonna-Walewska poświęciła Marszałkowi tomik wierszy Cieniom Wodza Narodu: cztery pieśni o Józefie Piłsudskim. Zmarła w wieku 84 lat i została pochowana na Cmentarzu Rakowieckim w Krakowie.

Monika Rzeczycka

Literatura: książka adresowa Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, sygnatura A06.002.004 (Goetheanum Archiv, Ruettiweg 45. Dornach); listy członkowskie i dokumenty grup Polskiego towarzystwa Antropozoficznego, sygnatura A02.008.001 (Goetheanum Archiv, Ruettiweg 45. Dornach); Meyzel Rivière I., 1947, Słowo o autorce, [w:] Hubert, J. Rogosz-Walewska, Kraków, s. V–XLV; Pieńkowski I., Portret żony przy stole, 1907: Zbiory Muzeum Narodowego w Krakowie http://www.kultura.malopolska.pl/object/MNK%20II-b-170 (29.07.2017); Piłsudska A., 1985, Wspomnienia, Londyn; Rogosz-Walewska J., 1921, Serce: poezye, Warszawa; Rogosz-Walewska J., 1927, Prochom Juljusza Słowackiego, Kraków; Rogosz-Walewska J., 1928, Jak wesoło na wsi, Warszawa; Rogosz-Walewska J., 1929, Na drodze, Warszawa-Kraków; Rogosz-Walewska J., 1930, Na szali słonecznej, Warszawa; Rogosz-Walewska J., 1930, Radość samotna (Puszcza Augustowska), Warszawa; Rogosz-Walewska J., 1935, Cieniom Wodza Narodu: cztery pieśni o Józefie Piłsudskim, Kraków; Rogosz-Walewska J., 1939, Fiat voluntas Tua. Ubogi jestem w duchu (poemat), Warszawa; Rogosz-Walewska J., 1947, Hubert, Kraków; Rogosz-Walewska J., Rogoszówna Z., 1918, W słoneczku: poezye dla dzieci i młodzieży, Kraków; Rogosz-Walewska J., Rogoszówna Z., 1930, Przez kolorowe okienko, Warszawa; Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980, t. II., 1994, Warszawa.