Historia Powszechnego Towarzystwa Antropozoficznego

źródło: Wikipedia

Historia Towarzystwa Antropozoficznego sięga roku 1902, kiedy to Rudolf Steiner został sekretarzem generalnym niemieckiego oddziału Towarzystwa Teozoficznego. Przedtem teozofia nie poczyniła większych postępów w Niemczech; pomimo kilku wizyt Heleny Bławatskiej, założycielki Towarzystwa Teozoficznego, w Niemczech i u prominentnych teozofów, dopiero po jej śmierci w 1891 r., w 1894 r. oficjalnie zarejestrowano jedną lożę berlińską. Jej nominalne przewodnictwo przez dr Huebbe-Schleiden było wspierane przez ciągłe wysiłki hrabiego i hrabiny Brockdorff, pod których auspicjami Steiner został po raz pierwszy poproszony o wykład dla publiczności, w tym niemieckich teozofów w sierpniu 1900 roku. Jego duchowe idee znalazły tu podatnych słuchaczy, gdyż wielu niemieckich teozofów znajdowało w teozofii jedynie niedoskonałe odbicie własnych przekonań. 

Przez cały okres kadencji Steinera, niemiecki oddział pracował całkiem niezależnie od reszty Towarzystwa Teozoficznego; w szczególności Steiner starał się nawiązać do europejskiej filozofii i nauki oraz do chrześcijańskich tradycji ezoterycznych, podczas gdy Towarzystwo Teozoficzne miało zarówno geograficzną jak i duchową siedzibę w Adyar w Indiach.

Tolerancja Besant na różnice w ich podejściu z biegiem lat stawała się coraz bardziej napięta. Do 1907 roku Steiner odszedł od terminologii teozoficznej na rzecz własnego słownictwa, a wyjątkowość jego podejścia stawała się coraz bardziej widoczna, na przykład na Międzynarodowym Kongresie w Monachium w maju 1907 roku. Jeszcze w tym samym roku, „za obopólną zgodą”, koło ezoteryczne założone przez Steinera jako odnoga Sekcji Ezoterycznej (E. S.) Towarzystwa Teozoficznego stało się całkowicie niezależną instytucją.

Zbierające się napięcia dotyczące różnych kwestii, w tym szybkiego wzrostu sekcji niemieckiej i jej rosnącej aktywności w obszarach poza Niemcami, doszły do głosu, gdy kierownictwo Towarzystwa Teozoficznego ogłosiło, że znaleźli reinkarnowanego Chrystusa w młodym chłopcu o imieniu Jiddu Krishnamurti. Zwolennicy Krishnamurtiego, z których większość była teozofami, założyli w 1911 roku Zakon Gwiazdy na Wschodzie. Sprzeciw Steinera wobec tego zakonu został wyraźnie zaznaczony przez jego deklarację z 1912 roku, że żaden członek nowego zakonu nie może pozostać członkiem Niemieckiego Towarzystwa Teozoficznego. Do końca tego roku Besant nakłoniła Radę Generalną Towarzystwa Teozoficznego do cofnięcia statutu Sekcji Niemieckiej, która była pod przewodnictwem Steinera. W lutym 1913 r. Steiner wraz z grupą wybitnych niemieckich teozofów założył nowe towarzystwo, Towarzystwo Antropozoficzne, z zamiarem podążania bardziej zachodnią ścieżką duchowości niż ta, która była pielęgnowana w Towarzystwie Teozoficznym.[9]: 45 

Oddział niemiecki liczył tylko jedną lożę i kilku indywidualnych członków, gdy Steiner został jego szefem w 1902 roku. Do roku 1913 rozrosła się do 69 lóż, z których 55 (około 2500 osób) opuściło wraz ze Steinerem nowe Towarzystwo Antropozoficzne. Rada Generalna Towarzystwa Teozoficznego wydała nowy statut 14 lożom, które pozostały w Towarzystwie Teozoficznym, a na ich czele ponownie stanął dr Huebbe-Schleiden. Wczesne Towarzystwo Antropozoficzne było w przeważającej mierze niemieckojęzyczne, choć było też kilku członków założycieli z innych krajów europejskich, szczególnie z Holandii. Inauguracyjne walne zebranie odbyło się w styczniu 1913 r. w Berlinie. Angielska antropozofia ograniczała się do małego anonimowego klubu aż do czasu po I wojnie światowej.

Po rozłamie między młodszymi członkami, z których wielu było założycielami lub działało w nowych inicjatywach, takich jak szkoła, dom opieki dla niepełnosprawnych, klinika medyczna i gospodarstwo rolne, i którzy utworzyli własne „Wolne Towarzystwo Antropozoficzne”, a starszymi członkami, społeczeństwo antropozoficzne zostało formalnie ponownie założone, z nowym kierownictwem, w grudniu 1923 r. Obie grupy spotkały się w nowej wersji społeczeństwa.

Najpierw zwołano konferencję w celu ponownego założenia Towarzystwa. Na tej konferencji, która stała się znana jako Konferencja Bożego Narodzenia, Steiner zaproponował, że medytacyjny wiersz, który stworzył na tę okazję, Medytacja Kamień węgielny, powinien stać się duchowym kamieniem węgielnym odnowionego ruchu antropozoficznego. Ruch ten powinien po raz pierwszy zjednoczyć się z Towarzystwem, które go wychowało. W tym czasie Towarzystwo Antropozoficzne zostało przemianowane na Powszechne Towarzystwo Antropozoficzne i powstały afiliowane towarzystwa krajowe.

Steiner wygłosił serię wykładów na temat historii świata w ciągu ośmiodniowej konferencji i ustanowił Szkołę Nauki Duchowej jako swoją szkołę ezoteryczną, która stała się nowym punktem odniesienia dla „ezoterycznego” zaangażowania i autorytetu. Podczas gdy nie było wymogu członkostwa w Generalnym Towarzystwie Antropozoficznym, członkowie Pierwszej Klasy musieli być członkami Generalnego Towarzystwa przez 2 lata i akceptować „wewnętrzną odpowiedzialność” za Antropozofię.”

1 listopada 1935 r. reżim narodowosocjalistyczny zakazał działalności towarzystwa w Niemczech z powodu jego „bliskich związków z zagranicznymi masonami, Żydami i pacyfistami”. Zarządzenie wydane przez Reinharda Heydricha stwierdzało, że działalność Towarzystwa Antropozoficznego, w wyniku sprzeciwu wobec narodowosocjalistycznej idei Volk, zagraża narodowosocjalistycznemu państwu. Żydowscy nauczyciele w szkołach waldorfskich zostali w konsekwencji zwolnieni.

Od lat 30-tych do 60-tych XX wieku spory dotyczące dwóch odrębnych kwestii, praw wydawniczych do książek Steinera oraz kierownictwa duchowego towarzystwa, doprowadziły do faktycznego podziału Towarzystwa Antropozoficznego na kilka grup o niewielkich powiązaniach. Dzięki wysiłkom wszystkich stron, odłamane grupy połączyły się ponownie w obecne Towarzystwo na początku lat 60.