Błąd w łączeniu przyczyny i skutku
Rudolf Steiner – GA 134 – ŚWIAT ZMYSŁÓW I ŚWIAT DUCHA – Wykład I – Hannover, 27 grudnia 1911 r. Intermediarius: B.S.
Można się bardzo pomylić w łączeniu przyczyny i skutku, gdy np. stosuje się je w odniesieniu do świata zewnętrznego. Pozwólcie, że podam wam przykład. Załóżmy, że człowiek idzie wzdłuż brzegu strumienia. Dochodzi do pewnego miejsca, a ty z daleka obserwujesz, że w tym momencie wpada do wody. Spieszymy do niego, chcąc go uratować, ale on zostaje wyciągnięty z wody całkiem martwy. Teraz widzisz przed sobą zwłoki.
Możesz całkiem dobrze utrzymywać, powiedzmy, że ten człowiek się utopił. Możesz bardzo sprawnie przeprowadzić dowód. Być może w miejscu, gdzie wpadł do wody, leżał kamień. Bardzo dobrze, potknął się o kamień, wpadł do wody i się utopił. Sekwencja myśli jest całkiem poprawna. Gdy człowiek idzie na brzeg rzeki, potyka się o leżący tam kamień, wpada do wody i zostaje wyciągnięty martwy – musiał się utopić. Nie może być inaczej.
Teraz właśnie w tym przypadku niekoniecznie tak jest. Kiedy przestaniesz pozwalać sobie na to, żeby rządziło tobą to szczególne połączenie przyczyny i skutku, możesz odkryć, że ten człowiek w momencie, kiedy wpadł do wody, dostał ataku serca, w wyniku czego, ponieważ szedł na skraju strumienia, wpadł do niego. Był już martwy, kiedy wpadł do wody, ale wszystko stało się z nim tak samo, jak z człowiekiem, który wpadł do wody żywy.
Widzicie, kiedy ktoś dochodzi do wniosku, w tym przypadku z sekwencji wydarzeń zewnętrznych, że człowiek, o którym mowa, poślizgnął się, wpadł do wody i został utopiony, to wniosek ten jest całkiem fałszywy, nie odpowiada rzeczywistości. Człowiek ten bowiem wpadł do wody, bo był martwy; nie został wyciągnięty martwy. Takie pokręcone wnioski można znaleźć na każdym kroku w literaturze naukowej naszych czasów; tylko nie są one zauważane, tak samo jak ten przypadek nie zostałby zauważony, gdyby ktoś nie zadał sobie trudu zbadania tej sprawy. W bardziej delikatnych i subtelnych związkach przyczyny i skutku takie błędy są stale popełniane. Chcę jedynie wskazać w ten sposób, że w gruncie rzeczy nasze myślenie jest całkiem niezdolne do podejmowania decyzji w odniesieniu do rzeczywistości.
źródło: https://rsarchive.org/Lectures/GA134/English/RSPC1947/19111227p01.html
