Luna Drexler

źródło: Fundacja Dziedzictwa Kulturowego/Cmentarz Łyczakowski / Wikipedia

Luna Drexlerówna, właściwie Luna Amalia Drexler (1882-1933) była przedstawicielką nowych prądów w sztuce europejskiej początku XX wieku.

Urodziła się we Lwowie, w zamożnej rodzinie kupieckiej. Była córką kupca Ignacego Drexlera i jego żony Eugenii, jedną z ośmiorga rodzeństwa, siostrą m.in. urbanisty Ignacego Drexlera, profesora Politechniki Lwowskiej. Jako kobieta nie miała prawa do podjęcia studiów artystycznych, dlatego edukację artystyczną pobierała od 1899 roku w prywatnej szkole we Lwowie Marcelego Harasimowicza, w której wykładały takie sławy, jak Stanisław Kaczor Batowski, Antoni Popiel, czy Stanisław Rejchan.

W latach 1907–1910 przebywała w Paryżu, gdzie szlifowała swoje umiejętności między innymi w pracowniach Adrienne Jalberta i Emile-Antoine Bourdelle’a. Kształciła się też w Akademii Medici w Rzymie oraz w Monachium i Lipsku. po powrocie do Lwowa zajęła dawną pracownię Tadeusza Barącza. Tworzyła w stylu secesji, impresjonizmu, ekspresjonizmu, w późniejszym okresie – “syntetycznego realizmu”. Przebywała pod wpływem Antoina Bourdella, twórcy pomnika Adama Mickiewicza w Paryżu, w którego pracowni miała okazję praktykować podczas pobytu we Francji. Zgłębiała także twórczość Rodina.

Podczas studiów w Monachium Drexlerówna poznała Rudolfa Steinera, założyciela ruchu antropozoficznego, stała się propagatorką jego idei na ziemiach polskich, co również miało wpływ na kształt i tematykę jej twórczości. Brała udział, wraz ze stu kilkudziesięcioma artystami różnych narodowości, w budowie Goetheanum w Dornach koło Bazylei. Z jej inicjatywy powstało w 1929 Polskie Towarzystwo Antropozoficzne.

W 1918 powróciła do Lwowa, gdzie udzielała się społecznie (między innymi w radzie miejskiej) i artystycznie. W czasie dwudziestolecia międzywojennego była zaliczana wraz Janem Nalborczykiem do najwybitniejszych rzeźbiarzy polskich. Z jej inicjatywy powstało w 1929 Polskie Towarzystwo Antropozoficzne.

Pozostawiła po sobie około 200 rzeźb, a także kilkadziesiąt obrazów. Osobnym kierunkiem jej działalności było projektowanie dla słynnej Fabryki Fajansu w Pacykowie. Artystka tworzyła głównie przedmioty dekoracyjne i medaliony, dlatego ciężko znaleźć jej prace w przestrzeni publicznej Lwowa. Z kilku wykonanych przez nią tablic pamiątkowych zachowała się poświęcona Piotrowi Skardze w dawnym kościele jezuitów. Większość prac Luny Drexler znajduje się w zbiorach Lwowskiej Galerii Obrazów, muzeach polskich, prywatnych kolekcjach.

warto wymienić, między innymi:

• płaskorzeźby prymasa Augusta Hlonda, papieża Piusa XI i księżnej Czartoryskiej,
• Dla Fabryki Fajansu w Pacykowie projektowała miniaturowe figurki ludzi i zwierząt.
• pomniki znajdujące się na Cmentarzu Łyczakowskim, m.in.:
  • figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus z 1926 (w Kaplicy Obrońców Lwowa),
  • popiersie kompozytora Mieczysława Sołtysa z 1926 roku,
  • pomnik nagrobny Marii Konopnickiej (obecny pomnik jest repliką z 1950 roku, odtworzoną ze zdjęcia przez Wołodymyra Skołozdra; oryginał został skradziony lub rozbity w trakcie II wojny światowej),
  • płaskorzeźba Wskrzeszenie córki Jaira z 1924 r., umieszczona na grobowcu ojca artystki Ignacego Drexlera (właściwie jest to kopia, oryginał został przez nią wykonany na grobowiec dra Treknera i znajduje się na cmentarzu ewangelickim w Warszawie).

Drexlerówna wygrała także konkurs na pomnik Marii Konopnickiej we Lwowie, który nie został zrealizowany ze względu na przedwczesną śmierć artystki, natomiast popiersie Marii Konopnickiej dłuta Drexlerówny zostało wykorzystane przy wznoszeniu nagrobka poetki w latach 30. Oryginał, skradziony w latach 50., został odtworzony przez ukraińskiego rzeźbiarza, Wołodymyra Skołozdrę. Kolejna jej praca, Matka Boska z Dzieciątkiem, ozdobiła kaplicę na Cmentarzu Orląt (obecnie część Cmentarza Łyczakowskiego).
W innej części cmentarza odnajdziemy medalion z podobizną kompozytora Mieczysława Sołtysa. Jeszcze jedną pracę, płaskorzeźbę anioła z krzyżem i siedmioma różami umieszczono na nagrobku w samej Drexlerówny po jej śmierci.

Płaskorzeźbę dłuta artystki (“córka Jaira”) można odnaleźć także na grobie Henryka Trenknera na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Oprócz pracy twórczej artystka była aktywna społecznie. Była radną Lwowa i działaczką w Związku Artystów Polskich.
Została pochowana we Lwowie na Cmentarzu Łyczakowskim.

Zmarła 5 listopada 1933, a 7 listopada^[1][2] została pochowana na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie^[3], nieopodal murów Cmentarza Orląt. Na grobie umieszczono jedną z jej płaskorzeźb zatytułowaną Anioł w locie trzymający krzyż z siedmiu różami. Płaskorzeźbę obudowano obramowaniem z czarnego marmuru, na którym wyryto tytuły dzieł Drexlerówny o tematyce religijnej:

• Święty Jerzy,
• Archanioł Michał,
• Córka Jaira,
• Kazanie,
• Madonna z aniołami,
• Święta rodzina w świątyni,
• Chrystus i Magdalena,
• Legenda Graala.

źródła:
Kołodziejska K., Luna Amalia Drexler, – Wirtualne Muzea Małopolski, http://muzea.malopolska.pl/czy-wiesz-ze/-/a/10191/luna-amalia-drexler (dostęp 7.10.2020)
Люна Дрекслер, – lvivcenter.org https://lia.lvivcenter.org/uk/persons/drexlerowna-luna/ (dostęp 7.10.2020)
Бірюльов Ю., Львівска скульптура, Lwów 2015Nekrolog. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 307 z 7 listopada 1933.
Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 7, Nr 300 z 8 listopada 1933.
Moja sentymentalna. „Kronika Chrzanowska”, s. 10, Nr 161 / 2010. ISSN 1232-4566.