Maria Przyborowska

Katarzyna Arciszewska, Kultura polska wobec zachodniej tradycji ezoterycznej w latach 1890-1939

Maria Przyborowska, (ur.12.10.1892 w Warszawie, zm. 17.03.1978 w Warszawie), generalna sekretarz Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego (PTA) w Polsce od 1934 r. Maria Przyborowska była drugą po założeniu PTA (w 1923 r.) i po śmierci Luny Drexler w 1933 r. sekretarz generalną Towarzystwa, przez dziesięciolecia znajdowała się w centrum działalności antropozoficznej w Polsce. Maria była drugim z czworga dzieci znanego warszawskiego lekarza i działacza społecznego, Adama Kazimierza Sulimy-Przyborowskiego. Uczyła się gry na fortepianie i, podczas licznych podróży zagranicznych z rodzicami, języków obcych: francuskiego, niemieckiego, angielskiego, włoskiego i rosyjskiego. Studiowała filologię klasyczną na Uniwersytecie Warszawskim, ale po uzyskaniu dyplomu doktorskiego nie była zainteresowana dalszą pracą naukową. Angażowała się natomiast w działalność Czerwonego Krzyża, pracę w redakcji pisma dla młodzieży „Płomyk”, gdzie mogła realizować swoją pasję literacką.

Z antropozofią zetknęła się poprzez lekturę dzieła Rudolfa Steinera Jak osiągnąć poznanie wyższych światów. W październiku 1922 r. uczestniczyła w pedagogicznym kursie dla młodzieży, prowadzonym przez Steinera w Stuttgarcie. Współdziałała z Luną Drexler i innymi antropozofami na rzecz założenia oddziału krajowego TA w Polsce. Prowadziła bogatą korespondencję z Zarządem Powszechnego Towarzystwa Antropozoficznego w Dornach. Koordynowała pracę w oddziałach PTA. W 1939 r. praca Towarzystwa została zakazana przez niemieckich agresorów, działano jednak dalej w podziemiu w małych grupach. Maria Przyborowska prowadziła takie spotkania w swoim mieszkaniu, koordynowała działalność grup antropozoficznych w innych miejscach, tylko ona wiedziała, gdzie i jakie grupy pracują. W roku 1944 spłonęło jej mieszkanie, a w nim imponujący księgozbiór z dziełami z zakresu historii kultury i antropozofii.

Po wojnie jej mieszkanie ponownie stało się miejscem spotkań polskich antropozofów. Ich praca nadal jednak przebiegała w ukryciu przed władzami. Nad wszystkim (praca podziemna w zakresie m. in. tłumaczeń i rozpowszechniania idei antropozoficznych) czuwała Maria Przyborowska, która znajdowała też czas na indywidualne spotkania i porady. Zmarła nagle w 1978 r. i nie mogła doświadczyć – jak zresztą wiele innych antropozofów pierwszego pokolenia – zmian w polskiej antropozofii: wznowienia pracy antropozoficznej u schyłku PRL oraz reaktywowania TA w Polsce w 1991 r.

Przed wojną należała najpierw do niezależnego od PTA warszawskiego Koła „Słowacki” prowadzonego przez Wigę Siedlecką, a następnie do Warszawskiego Koła Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, którego była współzałożycielką oraz Koła im. Rudolfa Steinera w Warszawie także należącego do struktur PTA. Kartę członkowską nr 11 otrzymała 01.01.1924 r. W dokumentach Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego przy jej nazwisku widnieją adresy: Warszawa, Sewerynów 5b–17, Warszawa Oboźna 5, Chocimska 7, Boduena 4 (siedziba PTA).

Katarzyna Arciszewska

przeczytaj więcej na stronie projektu Kultura polska wobec zachodniej tradycji ezoterycznej w latach 1890-1939: