Andriej Bieły

Andriej Bieły (1880-1934) – rosyjski pisarz i poeta, krytyk literacki teoretyk symbolizmu, autor wspomnień o Rudolfie Steinerze, którego poznał w 1912 r. Antropozofia wywarła duży wpływ na jego twórczość oraz życie prywatne.

Poniżej znajdują się dokonane przez Jerzego Prokopiuka (Światłość i Radość, tom 3 – w przygotowaniu, Dom Wydawniczy tCHu ) wypisy z zapisków A.Biełego z okresu jego znajomości z Rudolfem Steinerem:

Steiner (25 lat właściwej działalności) – wulkan aktywności – dla innych – na stulecia lub tysiąclecia.

Steiner, słuchaczom swoich wykładów, zakazywał przychodzić na nie po roku lub dwóch, by mogli uniknąć „zasypania” własnej świadomości i utraty zdolności recepcji.

Steiner poniżył we mnie „człowieczka” – dla Prawdy.

„Steiner wtedy przemawia do serca, kiedy wszystkie słowa osiągnęły swój kres”.

Steiner lekkostopy. (Jak bogowie greccy!)

Steiner a dekadencja (symbolizm): lot nad przepaścią i upadek w przepaść.

Wiedza duchowa, według Steinera, to wiedza radosna (Rzecz jasna: przecież to wiedza o wyzwoleniu!)

Według N.N. Minskiego – Steiner w 1906 przepowiedział rewolucję 1917 roku.

Steiner: Pedantycznie punktualny (według Biełego).

Według Steinera, życie seksualne jest formą działania sił duchowych. Asceci i libertyni przesadzają w swym zafascynowaniu tą formą. Przemiana seksu przez siły Jaźni (rozwój świadomości).

Steiner popierał rozwody niedobranych par małżeńskich.

Steiner nie tolerował samozadowolenia z powodu posiadanej cnoty (Biełyj). Zwykł mawiać: „Lepiej myśleć fałszywie niż w ogóle nie myśleć”. Zatrzymana myśl, bowiem staje się przyzwyczajeniem: instynktem, ten zaś: śmiercią”.

„Uczeń musi rozwinąć: 1) zdolność prześledzenia postrzeżenia zmysłowego, aż do jego oddziaływania na ciało eteryczne, 2) zdolność świadomego utrwalenia sobie różnych stadiów tego procesu (w obrazach), 3) zdolność niemyślenia postrzeżonego obrazu z wywołującą go istotą; obraz jest zmysłową subiektywizacją wywołaną przez subiektywną reakcję jakiegoś organu eterycznego”.

„Człowiek arymaniczny nie potrafi uznać własnego postrzeżenia – wbrew jego subiektywności – jako bram owego (duchowego) świata (nawet nie jako istoty, lecz jedynie jako sygnał, wzbudzony przez nią w organizmie). Człowiek lucyferyczny natomiast mylił w swej ekstazie znak z jego duchową przyczyną i bez oporu poddawał się jego działaniu”.

„Wszyscy jesteśmy lucyferykami i arymanikami, jednocześnie bez hamulców i sklerotyziali: w naszej „mistycznej” i w naszej „sceptycznej” postawie; (wszyscy) ulegamy pozorowi materialistycznego „obiektywizmu” i pozorowi mistycznych złudzeń”.

Filozofia wolności, to nie tylko sama filozofia, lecz także – droga do wolności.

Praca antropozoficzna: zwycięstwo poprzez klęski. (Patrz: dzieje Towarzystwa Antropozoficznego.)

Steiner tragicznym nosicielem Graala, którego nie miał komu przekazać w całości (niegodni ludzie).

„Steiner jest bezgraniczną powagą, bezgraniczną surowością, bezgranicznym bólem, bezgraniczną miłością (…) poczucie humoru i szelmowstwo to jedynie niekiedy rozbłyskujące akcydensy na tej substancji”. (Brylanciki na tle czarnego aksamitu…)

Steiner: „Gdyby mnie zrozumiało dwóch lub trzech ludzi, to moje zadanie uważałbym za spełnione”. (Czy rzeczywiście ludzie tacy nigdy się nie znaleźli?!)

Steiner jako indywiduum, a nie tylko osoba (w wykładach ezoterycznych): otoczony duchowym „szałasem”, w którym zastępy niebiańskie celebrowały z nim wykład.

Wykłady Steinera w zasadzie były przeznaczone tylko dla ich słuchaczy. (Steiner: „Nie piszcie, słuchajcie.”)

Steiner, wykładając, wywoływał u słuchaczy przeżycia duchowe (imaginacje).

Tajemnicze, ale normalne, zemdlenia, ale także zaśnięcia na wykładach Steinera: u ludzi o słabej świadomości.

Andriej Biełyj: „Właściwym, najgłębszym nośnikiem między Steinerem, jako myślicielem, a Steinerem jako nauczycielem, jest Steiner chrześcijanin”.

Steiner, kiedy mówił o Chrystusie, przemieniał się z mędrca w pasterza.

Chrystus w milczeniu Steinera istniał rzeczywiście.

Zachęcamy do dokonywania zapisów na tom 3 książki Światłość i Radość – opus magnum Jerzego Prokopiuka, pod adresem dom@tchu.com.pl.

Diana Oboleńska, Kultura polska wobec zachodniej tradycji ezoterycznej w latach 1890-1939

Andriej Bieły, właśc. Borys Bugajew (Андрей Белый, наст. Борис Бугаев), (1880–1934), poeta, pisarz, myśliciel, jedna z czołowych postaci rosyjskiego modernizmu. Syn wybitnego profesora matematyki Nikołaja Bugajewa. Przyszły teoretyk symbolizmu dorastał w intelektualnej i artystycznej atmosferze ówczesnej Moskwy. Był zaprzyjaźniony z rodziną filozofa Włodzimierza Sołowjowa, prace tego oryginalnego myśliciela religijnego znacząco wpłynęły na twórczość literacką Andrieja Biełego. Sołowjowowska sofiologia była też jednym z powodów, który doprowadził pisarza do zainteresowania się antropozofią Rudolfa Steinera. W roku 1912 wraz z pierwszą żoną Asią Turgieniewą po raz pierwszy słuchał wykładu Steinera w Kolnie. Oboje bardzo szybko podjęli decyzję o wstąpieniu do Towarzystwa Antropozoficznego. Podróżowali po Europie, słuchając lekcji austriackiego okultysty (w sumie brali udział w ponad 400 wykładach), a w marcu 1914 r. przyjechali do Dornach, aby uczestniczyć w budowie centrum antropozoficznego Goetheanum. Dziennik intymny pisarza (po raz pierwszy opublikowany w 1992 r. przez J. Malmstada), opisujący okres pobytu w Dornach 1914–1916, jest bezcennym materiałem dla badań nie tylko nad historią rosyjskiego ruchu antropozoficznego, ale i nad historią polskiej antropozofii. W tym okresie powstały również ważne dzieła literackie i teoretyczne, wykorzystujące idee antropozoficzne – powieść Kocio Letajew (Котик Летаев) i rozważania filozoficzne Rudolf Steiner i Goethe w światopoglądzie współczesności (Рудольф Штейнер и Гете в мировоззрении современности). W sierpniu 1916 r. Bieły powrócił do Rosji. Asia Turgieniewa została w Dornach, gdzie aktywnie pracowała nad rozwijającą się wówczas nową sztuką ruchu – eurytmią. Dopiero w 1921 r. pisarzowi udało się wyjechać do Berlina, gdzie doszło do dwóch katastrofalnych wydarzeń: rozejścia się z żoną i kłótni ze Steinerem. Dwie silne i wyjątkowe osobowości Biełego i Steinera pogodziła Klaudia Wasiljewa (Клавдия Васильева, 1886–1970) – antropozofka, przyszła żona pisarza. To właśnie z nią Bieły aktywnie uczestniczył w półlegalnym, a potem nielegalnym życiu rosyjskich antropozofów, wygłaszając wykłady, pracując literacko i prowadząc koła antropozoficzne.

Przeczytaj więcej na stronach projektu Kultura polska wobec zachodniej tradycji ezoterycznej w latach 1890-1939: