Karty błękitne Wolnej Wszechnicy Wiedzy Duchowej
Diana Oboleńska, Kultura polska wobec zachodniej tradycji ezoterycznej w latach 1890-1939, ilustracja: Karta Jerzego Lilientala, podpisana przez dr Itę Wegman polona
Blaue Karten, tak zwane karty niebieskie lub karty błękitne Wolnej Wszechnicy Wiedzy Duchowej [Freie Hochschule für Geisteswissenschaft], działającej w ramach Powszechnego Towarzystwa Antropozoficznego [Allgemeine Anthroposophischen Gesellschaft, AAG]. Nazwa pochodzi od koloru papieru, na której karta była wystawiona.
Wszechnica była kontynuacją szkoły ezoterycznej, w której od 1904 do 1914 r. Rudolf Steiner prowadził lekcje ezoteryczne [ES] dla małych grup uczniów. O ile jednak ES miały charakter nieformalny i posiadały status „wewnętrznego kręgu”, to znaczy skupiały uczniów specjalnie zaproszonych przez Steinera, to formuła wszechnicy, powołanej przez niego na Zebraniu Bożonarodzeniowym w 1923 r., została ujęta bezpośrednio w statucie AAG, jako otwarta dla każdego członka Powszechnego Towarzystwa Antropozoficznego, który przeszedł kurs wiedzy antropozoficznej i wyraził pragnienie dalszego duchowego rozwoju pod kierunkiem nauczyciela. Steiner przewidział trzy klasy wszechnicy, jednak za jego życia szkoła wiedzy duchowej oferowała studia na poziomie klasy pierwszej. W dokumentach AAG nazwiska osób posiadających kartę niebieską oznaczano rzymską cyfrą I, najczęściej podawaną w nawiasie obok numeru karty różowej. Przedwojenne dokumenty antropozofów wskazują, że rozpoczęcie „klasy” poprzedzało zwykle cztery-pięć lat studiów nad antropozofią (kurs wstępny, uczestnictwo w życiu koła, udział w wykładach i przede wszystkim ćwiczenia duchowe – medytacje). Karta jest nadal obowiązującym dokumentem potwierdzającym członkostwo wszechnicy. Według archiwisty z Goetheanum Archiw w Dornach, po śmierci antropozofa posiadajacego kartę niebieską, dokument należało odesłać do Goetheanum, gdzie – z reguły – ją niszczono. Karty wszechnicy wystawione przed 1939 r. są obecnie rzadkością. Wśród archiwaliów polskich przedwojennych kół antropozoficznych zachowały się dokumenty należące do Jerzego Lilientala, w tym jego karta niebieska oraz tzw. karta różowa.
Monika Rzeczycka
Literatura:książka adresowa Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, sygnaturaA06.002.004 (Goetheanum Archiv, Rüttiweg 45. Dornach); listy członkowskie i dokumenty grup Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, sygnatura A06.002.016 oraz A02.008.001 (Goetheanum Archiv, Rüttiweg 45. Dornach); Rzeczycka M., Arciszewska K., 2019 [w druku], Z dziuejow polskiej antropozofii, [w:] Polskie tradycje ezoteryczne 1890-1939. Teozofia i antropozofia, t. 1, red. M. Rzeczycka, I. Trzcińska, Gdańsk; Saacke R., 2000, Die Formfrage der Anthroposophischen Gesellschaft und die innere Opposition gegen Rudolf Steiner, Pyzdry.
Przeczytaj więcej na stronach projektu Kultura polska wobec zachodniej tradycji ezoterycznej w latach 1890-1939:
