Nowy impuls w sztuce

przez admin · Opublikowano 10 stycznia 2021 · Zaktualizowano 16 stycznia 2021

Artukuł ten jest fragmentem książki “The Fruits of Anthroposophy – an Introduction to The Work of Dr Rudolf Steiner”, opublikowanej w 1922 r. przez wydawnictwo The Threefold Commonwealth, Londyn.

Orginał, na podstawie którego zostało dokonane tłumaczenie na język polski znajduje się na stronie:

http://wn.elib.com/Steiner/Eurhythmy/EurArt_index.html

http://www.elib.com/Steiner/

RUDOLF STEINER (1861-1925 przyp. tłum.) pojawia się w nowoczesnej sztuce jako posłaniec nowego ożywczego nauczania dla wszystkich, którzy uważają sztukę za jeden z kanałów, poprzez który ewolucja ludzkości może podążać naprzód. Przez ubiegłe trzydzieści lat nie tylko dał niezliczone wykłady, rezultat jego własnych badań w zakresie duchowych podstaw sztuki, ale również konkretnie wyraził swoje nauki poprzez wzniesienie Goetheanum
w Dornach. Dlatego teraz wszyscy, którzy są zainteresowani sztuką mogą wyrazić swoje własne odczucia odnośnie sztuki, mającej swoje źródło w wiedzy duchowej. Rudolf Steiner opracował tą wiedzę i dał ją światu jako impuls konieczny dla poziomu kultury jaki ludzkość osiągnęła do dnia dzisiejszego.

Jest znaczące, że taka osobowość pojawiła się w czasach obecnych, kiedy stare idee straciły swój wpływ na cywilizowane narody i świat w szybkim tempie zmierza w kierunku chaosu, zarówno duchowego jak i materialnego. Poprzez jego nauki możemy spojrzeć na minioną ewolucję świata jak na przygotowanie gleby, a zadaniem współczesnych ludzi jest zasianie ziaren na przyszłość.
W każdej dziedzinie życia i kultury relacja obecnego etapu postępu do tego co było w przeszłości jest ukazana w jej rzeczywistym, prawdziwym aspekcie
i można zobaczyć jak rozwój rodzaju ludzkiego był osiągany poprzez zwyciężanie zawsze powracających trudności i przeszkód, sprawiających
takie same problemy jak te, z którymi stykamy się dzisiaj. Analizując problemy życia poprzez oddzielenie ewolucji duchowej świata i człowieka od tych sił, które działają przeciw postępowi – sił, które ukazują się nam jako zło – możemy wskazać na drogę przyszłego rozwoju. Nasze dzisiejsze życie duchowe musi odebrać nowy impuls aby powstało ze stagnacji i co jest gorsze niż stagnacja – błędów, które czynnie atakują to życie duchowe, a także aby nie stało się narzędziem regresyjnych sił, które istnieją w świecie, a które przeciwstawiają się rozwojowi. Dr Steiner, w swoich naukach, wskazuje na misję sztuki jako elementu wspierającego rozwój ludzkości. W historii sztuki możemy zaobaczyć, kiedy właściwie skierujemy nasz wzrok, jak w kulturze odzwierciedla się stopniowy postęp świadomości, krok za krokiem, do momentu, w którym jednostka postrzega siebie jako szczyt stworzenia, kiedy Duch może przejawiać się poprzez jego wolną współpracę z siłami rowoju. Jako owoc przeszłości, sztuka niesie wewnątrz siebie ziarno tego co nastąpi. Dlatego dzięki naukom Dr Steinera dzisiejsza sztuka zawiera to, co może przyczynić się do wzrostu i rozkwitu, w doskonałej harmonii z prawami leżącymi u podstaw duchowego rozwoju ludzkości. Prawa te muszą być studiowane i poznawane tak, aby każda jednostka mogła się nauczyć jak być kierowaną przez nie i aby w ten sposób wyzwalać w sobie cechy, które sprawią, że będzie ona kimś wartościowym dla swoich czasów. Własna praca Dr Steinera jest wynikiem tego przewodnictwa i dlatego jest bezpośrednim przejawieniem się ducha, który powinien się objawić w naszych czasach. Większość dzisiejszej sztuki jest ekspresją tego co można uznać za opóźnienie tej manifestacji ducha.

Aby uświadomić sobie jakie są cele sztuki Dr Steinera, takiej jaką widzimy w jego budynku w Dornach konieczne jest zapoznanie się z jego nauką – antropozofią. Wtedy można zobaczyć, że sztuka prezentowana w Goetheanum jest wyrażeniem tego, co Dr Steiner zaprezentował światu w innej formie jako wiedzę duchową. Jego sztuka i jego nauki są równoległymi wyrażeniami głębokich sił duchowych, które rządzą życiem. Z jednej strony wyrasta wiedza duchowa, przemawiająca bardziej do ludzkiego rozumu, a z drugiej strony mamy sztukę Goetheanum, przemawiającą bardziej do zdolności odczuwania w ludzkiej naturze. A zatem widzimy, że sztuka i nauka stają się tu jednością. Od czasów kiedy sztuka utraciła swój związek z religią, która zawierała dawne formy „nauki” czy wiedzy, taka jedność nie została osiągnięta. W sposób naturalny nasuwa się sugestia, że ciągły schyłek sztuki od czasów złotego renesansu można przypisać brakowi duchowej podstawy sztuki. Dlatego, jeśli Dr Steiner był w stanie stworzyć taką podstawę, czyż nie jest usprawiedliwiona osoba podążająca za nowymi czasami i odnosząca się z sympatią do nowych idei, wierząc, że tryumfalnie wyłoni się nowa sztuka ze zła, które zagroziło jej istnieniu?

Poprzez badanie problemu egzystencji w świetle badań duchowych otwierają się nowe drogi dla współczesnych artystów. Wiedza duchowa wnosi do sztuki nową, świeżą inspirację.

Dr Steiner w licznych wykładach śledził stopniowy rozwój sztuki w ubiegłych stuleciach, analizowany i rozumiamy w świetle ewolucji i pokazał jak sztuka była ekspresją, wyrażeniem rozwoju człowieka i kultury, ukoronowaniem duchowego rozwoju. Jednym z najbardziej ożywczych faktów w jego naukach jest oświadczenie, że sztuka ma swoje źródło inspiracji, które jest ukryte w każdej duszy. Każda jednostka może czerpać z tego źródła pod warunkiem, że odbiera we właściwy sposób wpływającego w nią ducha. Aby przezwyciężyć trudności utrudniające komunikację z duchem we właściwy sposób jest konieczne aby każdy artysta rozumiał swoją własną naturę. Dr Steiner wskazał w swojej książce na temat sposobu uzyskania wiedzy duchowej, (Note 2) kroki jakie są niezbędne, aby osiągnąć prawdziwą inspirację. W książce tej analizowana jest natura człowieka i podane są metody wzmocnienia życia duszy. Nikt nie jest w stanie zrealizować w pełni nauk Dr Steinera, czy zastosować ich w życiu, dopóki nie zapozna się z głębokimi etycznymi naukami w podstawowych dziełach z zakresu wiedzy duchowej. Studiowanie tej książki i zastosowanie się do jej wskazówek zaowocuje prawdziwą inspiracją właściwą dla czasów, w których żyjemy.

Sztuka przedchrześcijańska, sztuka śrdeniowiecza i sztuka wczesnego renesansu, wszystkie wyrosły w relacji duszy ludzkiej do świata duchowego. Związki te były charakterystyczne w poszczególnych okresach. W czasach obecnych nasz związek ze światem duchowym ma swoje własne właściwości i dlatego potrzebne są metody, które nie były potrzebne w przeszłości.
W starożytnej Grecji np. przetrwał z jeszcze wcześniejszych okresów pewien rodzaj jasnowidzenia, który umożliwiał artystom wgląd w światy duchowe,
a następnie odzwierciedlenie tego w zewnętrznych formach. Od tego czasu duchowy wzrok człowieka został osłabiony, ewolucja postępowała naprzód i dzisiaj ta forma inspiracji zanikła. Nawet gdyby była wciąż żywa nie pozostawała by w harmoni z etapem rozwoju na jakim obecnie znajduje się ludzkość. Wziąwszy to pod uwagę, istnieje potrzeba aby rozbudzone zostały nowe zdolności, które umożliwią człowiekowi dzisiejszych czasów kontakt
z tym co duchowe. Wyżej wspomniane książki podają wyjaśnienie metod, które są obecnie niezbędne dla takiego rozwoju. Poprzez naukę wiedzy duchowej każda osoba może stać się w pełnym stopniu latarnią, poprzez którą duch może oświetlać życie społeczne. Dzisiejsza relacja duszy ludzkiej do wyższych sfer, z którymi jest w kontakcie, musi być wyrażona w sztuce poprzez swiadomość, która była niedostępna dla Greków a nawet dla geniuszy renesansu. Dr Steiner jest pionierem tej nowej świadomości i osiągnięcie jakim jest wzniesienie Goetheanum jest dowodem jego siły do przedstawienia praktycznej demonstracji przekazu dla świata sztuki płynącego z wiedzy duchowej. Interesujące jest spostrzeżenie, że budynek ten powstał w czasie, gdy Dr Steiner w pełni, całkowicie sformułował te zasady i dał je światu. Przez lata dawał wykłady na ten temat, a kiedy powstała potrzeba, aby dać temu właściwe miejsce skąd wiedza ta mogłaby wpłynąć w nowoczesną kulturę, był w stanie zaprojektować i wznieść budynek, który jest ekspresją jego nauk w sztuce. Studiując to co mówił na temat sztuki i sposobu w jaki powstaje artystyczna inspiracja – której zrozumienie osiągnął poprzez badania duchowe – można uświadomić sobie jak było możliwe, że był on w stanie zaprojektować ten budynek i wszystkie jego detale. Siła tej inspiracji została użyta w tej konstrukcji. Goetheanum jest wynikiem nowego świadomego związku ze światem duchowym. Związku, który stara się wyrazić ducha w formie materialnej. Duch przejawia się w tej zewnętrznej formie, w którą sztuka może go ubrać.

Stojąc w Goetheanum, w całej jego strukturze i dekoracjach, można natychmiast uświadomić sobie to, co może być ujawnione nowoczesnemu rozumieniu. Kto, tak jak Dr Steiner, jest w stanie osiągnąć duchowy wgląd, który może zostać wyrażony w zewnętrznej substancji, wchodzi w świat, który w podświadomym życiu duszy jest inspiracją dla całej sztuki. Artyści żyją nieświadomie w relacji do tych działań, które jasnowidz postrzega drogą imaginacji. Źródło i natura tego co powstaje w intuicji artysty i czemu jest nadana przez niego forma w zewnętrznym materiale, jest bezpośrednio postrzegana przez jasnowidza. Dla niego istnieje wyraźny związek pomiędzy człowiekiem a Kosmosem, który jest odzwierciedlany w sztuce. Ludzkość jest Mikrokosmosem będącym odbiciem Makrokosmosu i cały człowiek jest zbudowany z sił kosmicznych. Siły te leżą ukryte w życiu ludzkiej duszy i chociaż artysta jest ich nieświadmy, wszystkie dzieła artstyczne są manifestacją ich działania. Możemy powiedzieć, że to co w świecie wyraża sztuka, jest odbiciem działania Kosmosu. Działania, które może być dostrzeżone również w Naturze.

Jeśli szukamy inspiracji, która stwarza architekturę, znajdujemy ukryte siły Natury tworzące formę fizyczną człowieka. Podobnie siły te oddziaływują na architekta umożliwiając mu tworzyć struktury, które zawierają te same prawa konstrukcji, które istnieją w ciele ludzkim. Dziś czyste wyrażenie tych praw jest słabo widoczne ponieważ architektura nie jest już wynikiem przeżyć wewnętrznych, ale jest podejściem z zewnątrz – intelektualnym. Natomiast budynki architektury antycznej, powstały w zgodności z siłami statyki ludzkiego ciała, dzięki architektom, którzy nieświadomie pozwalali kierować swoją aktywnością twórczą z wnętrza ich własnego organizmu. Dopiero w renesansie kiedy intelektualizm wyparł inspirację, architektura przestała wyrastać z tych żywych, kreatywnych sił intuicji artysty, kiedy artysta czuł wewnętrznie, chociaż nieświadomie, prawa konstrukcji tak jak istniały one kosmicznie. Musi powstać nowa architektura, w której architekt w pełni świadomie będzie wyrażał te prawa.

Również w rzeźbie, w dawnych czasach, praca rzeźbiarzy pozostawała w ścisłym związku z siłami kosmicznymi w naturze. Ta zasada, która przejawia się w życiu i wzroście jest podobnie wyrażona w kulturze – w rzeźbie. Dla jasnowidza zdolność ukształtowania formy w idealny kszałt wynika z relacji jaką rzeźbiarz ma do tej duchowej aktywności, która znajduje ukoronowanie w naturze w zewnętrznych żyjących formach. Ta aktywność działa wewnątrz żywych organizmów a rzeźba powstaje kiedy ludzki geniusz łączy się z aktywnością ciała eterycznego, można powiedzieć, z siłami życiowymi człowieka.

W malarstwie, to co istnieje jako kolor w naturze, staje się w ludzkiej duszy elementem kształtującym. Ten instynkt koloru, który wyraża malarz, łączy się z określoną aktywnością. To co np. istnieje w czerwieni, kolorze niebieskim czy żółtym posiada bliski związek z życiem ludzkiej duszy, z uczuciami. Wizja imaginatywna ukazuje jak malarstwo wynika z więzi duszy z elementem koloru w zewnętrznej naturze, co umożliwia malarzowi identyfikowanie się z kolorem, wyrażenie jego wewnętrznego jestestwa w jego pracy w łaczności z kolorem. Muzyka, poezja, dramat i taniec mają również swoje związki z siłami pracującymi w ludzkim organiźmie i w naturze. Nowa sztuka eurytmii, która obecnie jest rozwijana w Goetheanum, szuka możliwości bezpośredniego wyrażenia, od tego co wyrasta z indywidualnego wykonawcy, po rytm który przenika ludzki organizm i naturę.

Życzeniem Dr Steinera było zwiększenie zrozumienia współczesnej ludzkości dla bliskiego związku istniejącego pomiędzy kreatywnymi zdolnościami człowieka i jego budową. Człowiek, jako szczyt działania Natury może dziś niezależnie konfrontować się z nią i rozpoznać, że on także może, poprzez siły w nim ukryte, tworzyć linie zbliżone do niej. Jest to bez wątpienia kopiowanie natury, ale także tworzenie z wewnętrznych sił duchowych, aktywnych wewnątrz człowieka dzieł sztuki, które prowadzą do manifestacji duchowosci w zewnętrznej rzeczywistości, tak jak Natura jest manifestacją Ducha ukrytego za nią. Ten związek człowieka ze sztuką nie mógł istnieć we wcześniejszych czasach, tak jak może dzisiaj. Ludzkość prawie osiągnęła pełną niezależność jednostkii stało się możliwe świadome tworzenie wyrastajęce z indywidualnego związku z Kosmosem. To jest stanowisko, które wiedza duchowa stara się przedstawić artystom dzisiejszych czasów. Goetheanum jest tego wyrażeniem i podtrzymuje bliski związek ludzkości i wszystkiego co rozwija ludzką indywidualność.

Istnieje glęboki związek między Goetheanum a budową człowieka, ale nie w tym sensie, że budynek jest rodzajem symbolicznej kopii istoty ludzkiej. Jest on wyrażeniem, przy pomocy różnorodnych strodków artystycznych, tych samych sił tkwiących w naturze, które stworzyły człowieka.

Kamień węgielny Goetheanum został położony we wrześniu 1915 roku, kiedy powstała pilna potrzeba budowy budynku, w którym byłaby możliwość wystawienia sztuk Dr Steinera – Dramatów Misteryjnych, gdzie możliwości nowej sztuki mogłyby zostać wspaniale wyrażone i gdzie praca antropozoficzna mogłaby znaleźć odpowiednie dla siebie centrum. Pomimo przeszkód, które były prawie nie do pokonania, budowa była kontynuowana w ciągu lat trwania wojny. Wskazówki dane przez Dr Steinera w formie modeli i szkiców były w większości wykonywane przez studentów. Chociaż jeszcze nie w pełni ukończone, we wrześniu 1920 roku Goetheanum było wykończone w stopniu wystarczającym, aby mógł być przeprowadzony pierwszy antropozoficzny kurs uniwersytecki (Note 3). W kursie tym, dotyczącym głównie nauki, wzięły udział tysiące kobiet i mężczyzn z wielu różnych krajów Europy i znalazł on kontynuację w kursach medycznych, edukacyjnych i artstycznych, które przyciągały coraz większe ilości uczestników pokazując, że nauki wiedzy duchowej wzbudzają zainteresowanie szerokich kręgów.

——————————————————————————–

Budynek składa się głównie z dwóch połączonych ze sobą, okrągłych auli, uwieńczonych połączonymi kopułami i posiada trzy skrzydła, w kierunku zachodu, tworzące wejście, w kierunku południa i w kierunku północy. Cała struktura ma tylko jedną oś symetrii, ze wschodu na zachód. Ten i inne punkty konstrukcji, w świetle tego co było powiedziane, sugerują podobieństwo do ludzkiego organizmu. W dawnych czasach takie podobieństwo było nie dozwolone i budynki nie posiadały żadnych charakterystyk życia organicznego. W Goetheanum zadaniczym celem było oddanie, nie podobieństwa do ludzkiego organizmu, ale uczucia organicznego wzrostu w całej strukturze. Wszystkie formy są wyrażeniem uczucia organicznego związku jaki zachodzi pomiędzy nimi i gdziekolwiek jedna forma przechodzi w inny motyw, wzrasta uczucie, że ta przemiana tworzy tak bliski związek, jak relacja np. czoła do podbródka lub płatka ucha do reszty ucha.

Prawa leżące u podstaw przeniesienia ciężaru zastosowano na podstawie obserwacji tego jak wyrażają się one w naturze. Przy dużym nacisku sklepienie jest krótkie: kiedy nacisk jest niewielki, krzywa sklepienia opada łagodnie.

O ile powtórzenia są częste w architekturze, formy w Goetheanum nie powtarzają się, ale stosują się do praw wzrostu i metamorfozy. Występuje to szczególnie wyraźnie w 14 kolumnach (Note 4), które podtrzymują architrawi w samym architrawie. Punktem wyjścia są proste formy, np. tak jak w architrawie audytorium, które następnie zmieniają się i różnicują w miarę zbliżania się do proscenium i wzbudzają odczucie postępującego wzrostu. Kapitele coraz bardziej się różnicują i komplikują, im bliżej środkowej kolumny, a następnie od tego punktu ich formy upraszczają się. Dr Steiner wskazuje, że tak dzieje się w przyrodzie, gdzie formy rozwijają się do coraz większej złożoności, a następnie stają się na powrót prostsze. Jednakże zachowują one w sobie ukrytą złożoność nieobecną w początkowej formie. To prawo można odnaleźć również w sztuce, gdzie złożoność wcześniejszych stylów zostaje zastąpiona przez prostotę, która jednak zawsze zawiera w sobie nowe jakości. Przykładem jest okres Ludwika XVI, który nastąpił w sztuce po okresie Ludwika XV, jak również nowoczesne kierunki w sztuce, które obfitują w takie przypadki. Również sztuka współczesna może być tego przykładem.

Studiując Goetheanum, uświadamiamy sobie wyraźnie jego związek z ludzkim życiem. Podczas gdy struktura sama w sobie zachowuje prawa statyki w postaci w jakiej istnieją one na ziemi i w człowieku i podczas gdy rzeźba architrawu oddaje wrażenie żywej siły, która działa w roślinie poprzez metamorfozy od liścia do liścia i w końcu do płatków kwiatów, inne doznania powstają przy obserwacji malarskich dekoracji dwóch kopuł i kolorowych okien wokół widowni.

Projekty okien są przejawem życia duszy człowieka, a kolor jest zastosowany zgodnie z jego związkiem z każdym doświadczeniem duszy. W jednym z okien jest ukazane jak siły woli Kosmosu jednoczą się z siłami woli człowieka;
w innym przedstawiona jest siła uczucia w świecie zewnętrznym zjednoczona
z oduczuwaniem indywidualnym, a w kolejnym, jak myśl świata jest zjednoczona z myślą człowieka. Stan snu i przebudzenia, narodzin i śmierci, jako część związku człowieka ze światem, również jest przedstawiona w oknie w obrazie imaginatywnym. Obrazy te są wygrawerowane na kolorowych kawałkach szkła, co pozwala formom wyłonić się w różnych tonach uzyskanych poprzez grawerowanie powierzchni. Każde okno jest w jednym szczególnym kolorze: zielonym, niebieskim, czerwonym, fiolecie i kolorze róży. Kiedy przez okna przeświecają promienie słońca powstaje uczucie nieuchwytnej wewnętrznej iluminacji, której artysta doświadcza w inspiracji. (Note 5)

W dekoracjach dwóch kopół świat kolorów otrzymał formę tego, co żyje w ludzkiej duszy jako siły kształtujące, siły duchowe, które przewodziły ludzkości poprzez wieki. Tutaj, z morza kolorów, przychodzi wrażenie całej ludzkiej ewolucji, jak została ona opisana przez Dr Steinera w jego książce „Wiedza tajemna”. Nie seria obrazów tego co zostało opisane w tej książce, ale bezpośrednie wyczarowanie z koloru, z formy które przemawiają do duszy wszystkich faz ludzkiej ewolucji. Tutaj spotykamy minione epoki kulturalne, począwszy od potężnych obrazów wyłaniających się bezpośrednio z burzliwych krzywizn koloru. W tak imaginatywnej prezentacji czujemy się świadomi wizji artysty wyrastającej z bezpośredniego kontaktu z siłami kształtującymi ludzkie przeznaczenie, a obrazy te są w najprawdziwszym znaczeniu tych słów inspiracją z ukrytych sfer, ujawniającą rzeczywistość kosmiczną. Uczucie powstaje nie z patrzenia się na powierzchnię, oko wydaje się być wyniesione na zewnętrz w przestrzeń. Sklepienie kopuły staje się światem atywności duchowej, która formuje się w potężne obrazy, przełożone na konkretną reprezentację rzeczywistości niewidzialnych światów postrzeganych jedynie przez jasnowidza.

W przyszłości malarstwo, na co wskazuje Goetheanum, musi przezwyciężyć ograniczenia współczesnej sztuki i stać się oknem. przez które spoglądamy w duchowe światy. W ten sposób wypełni ono swoją wyższą misję. Sztuka, która znalazła wyrażenie w Goetheanum, urzeka duszę przez ogromną duchową siłę, która zdaje się za nią stać. Osoba nie tylko kontempluje zewnętrzną formę, ale doświadcza rzeczywistego zjednoczenia z formą i kolorami. Tak więc, przenikając przez zewnętrzny wygląd, dochodzi się do złączenia z tym co isnieje poza i w tym doświadczeniu uświadamiamy sobie jak istota ludzka zawiera wewnątrz niej wszystkie te elementy, które zostały niejako ściągnięte z Kosmosu aby mogły być wyrażone. Powstaje komunia pomiędzy duszą a budowlą.

Jeśli śledzimy twórczą myśl, według której powstało Goetheanum, jeśli próbujemy doświadczyć sposobu w jaki większa sala, z jej 14 kolumnami i wzrastającymi formami, naciska w kierunku wschodu, spotykając się i przenikając się z mniejszą halą, wtedy niewyraźnie zaczynamy odczuwać jak ludzka dusza formułuje pytanie: Czym jestem jako istota ludzka i do czego muszę dążyć aby osiągnąć cel ludzkości? Większa hala wydaje się zawierać w sobie pytanie a odpowiedź dzwięczy z mniejszej hali. W ten sposób Goetheanum staje się wyrażeniem tego wszystkiego, co jest związane z ludzką egzystencją, dając artystyczną formę misterium życia.

Wciąż istnieje potrzeba, aby ukończyć wnętrze budynku, nadrzędną cechę budynku, którą jest połączenie tego co duchowe i tego co artystyczne w potężną grupę, wyrzeźbioną w drewnie, mającą około trzydziestu stóp wysokości. Stoi ona we wschodnim końcu mniejszej hali. Cały artystyczny rozwój budynku prowadzi do miejsca tej grupy. Patrząc z zachodniego portalu, który osoba odbiera jako punkt wyjścia, uświadamiamy sobie jak ta grupa stanowi duchowe i artystyczne ukoronowanie gmachu. Bardzo istotne jest opisowe wyjaśnienie tej rzeźby i spróbujemy tego dokonać.

Antropozofia patrzy na człowieka jak na punkt spotkania sił wszechświata.
W nim znajdują one wyrażenie w wewnętrznej bitwie pomiędzy siłami rozwoju i siłami uwsteczniającymi, pomiędzy dobrem a złem, roztrzygającymi się wewnątrz ludzkiej duszy. Złożona natura człowieka jest imaginatywnie zinterpretowana w tej grupie rzeźb. Siły, które czynią człowieka sentymentalnym marzycielem szukającym ucieczki od ziemskiej rzeczywistości w świat fałszywego idealizmu, są postawione przeciw przeciwnemu biegunowi w naturze ludzkiej, który sięga w dół do tych elementów, które niszczą i przerażają, które tworzą w nim materialistyczne ideały, które widzą w ziemskim życiu całość istnienia. Destrukcja i zło kierujące duszą, te dwie tendencje w ludzkiej naturze w nowych czasach zostały wyrażone w znanej postaci Mefistofelesa, który łączy w jednej osobowości dwa przeciwstawne bieguny zła w człowieku. Rudolf Steiner, przenikając to prawdziwym jasnowidzeniem, nadał każdej z tych sił indywidualny kszałt. Z jednej strony, na olbrzymiej skale leży kształ Lucyfera, kusiciela, który wabi ludzką duszę aby podążała ku temu co dyktują samolubne, zmysłowe impulsy. Jego wysiłki aby osiągnąć cel, który ma na myśli są frustrujące. Jest zawieszony w przedśmiertnych drgawkach ponad przepaścią, przedziwna, fantastyczna postać, z głową ledwie ukształtowaną w formę, z silnymi skrzydłami i ciałem nie całkiem jeszcze ludzkim. Uwięziony w pieczarze poniżej leży Aryman, biblijny Szatan, skamieniała, kanciasta postać, z czołem pochylonym do tyłu i oczami, które są wąskie i bezlitosne – zła, groźna, podludzka siła. Kuca przerażony w swojej jaskini i jest tam uwięziony przez promienie słońca, które uderzają z góry. Jego ciało jest splecione w korzenie a jego szkielet wydaje się być jednym ze skałą, na której jest rozciągnięty. Jedno z jego ramion wznosi się w bezsilnym buncie przeciwko centralnej postaci kompozycji, stojącej pomiędzy nim a Lucyferem. W postaci tej Dr Steiner wyraził w majestatycznym kształcie Chrystusa, to co jako element duchowy nieustannie wpływa w ludzką duszę, która to odbiera. Jako siła przewodząca, prowadząca ludzkość we właściwym kierunku, sprawiająca nadzór i równoważąca inne siły, które prowadzą wojnę o duchową istotę, źródło istnienia, zasada Chrystusa w ludzkiej duszy zwycięża wszystko co przeciwstawia się rozwojowi duchowemu, nie przez walkę, ale przez przeniknięcie w ludzką duszę jako nieskończona miłość. W ten sposób siła ta osiąga panowanie nad złem, z jednej strony obalając wszystkie błędy idealizmu, które następnie, jako przezwyciężona pokusa, toną bezsilnie w głębinach z połamanymi skrzydłami: z drugiej strony przywiązując do ziemi to co z dołu bezprawnie uzurpuje sobie miejsce w ludzkiej duszy.
W ten sposób siła Chrystusa ustanawia właściwą równowagę w człowieku. To jest głęboka myśl, która w sztuce znalazła spełnienie w tej wyrzeźbionej grupie.

——————————————————————————–

Pomiędzy naukami danymi przez Dr Steinera w wiedzy duchowej i nowym impulsem rozbudzonym przez niego w architekturze, malarstwie i rzeźbie, znajdujemy jakby ogniwo łączące – cztery Dramaty Misteryjne. W poetyckiej formie wyrażają one jako wynik różnych temperamentów, to co jako głębokie rozumienie zycia i rozwoju jednostki jest przedmiotem poszukiwań antropozofii. Cztery Dramaty Misteryjne, które pierwotnie doprowadziły do wzniesienia Goetheanum jako miejsca właściwego do ich wystawienia, zostały przetłumaczone, (Note 6) i aglojęzyczna publiczność może zapoznać się
z naukami Dr Steinera wyrażonymi w formie sztuki dramatycznej.

Ze sztuką aktorską łączy się nowa sztuka eurytmia, stworzona przez Dr Steinera i wykorzystana w przedstawieniu scen z Dramatów Misteryjnych i w innych przedstawieniach. Dr Steiner nazywa eurytmię “Mową widomą” (Visible Speech), i w mowie wprowadzającej, którą dał do tych Dramatów, wyjaśnia jej zakres i cele. Ta nowa sztuka eurytmia nie powinna być mylona z eurytmiką (Note 7) szukającą sposobu przejawienia się przez całą istotę człowieka, dla której poezja jest środkiem wyrazu.Zwykła mowa jest tylko połączona
z zewnętrznym, materialnym istnieniem, ale poezja wznosi się ponad element prozy w mowie i wprowadza w to co wyrywa się z duszy poety, dodając głębsze znaczenie, którego proza – dostosowana do codziennych potrzeb – nie posiada. Poeta próbuje nieświadomie przywrócić czynności duchowe, które przenikają ludzki organizm i które zostały wygnane z mowy. Poprzez rytm, układanie wierszy, rymowanie w sposób muzyczny, przywraca ten element poprzez, który duch ujawnia się w człowieku, w którym poezja dochodzi do wyrażenia bardzo wrażliwych sił wpływających w organizm człowieka z Kosmosu. Widzenie intuicyjne ujawnia to co porusza duszę poety, co przenika do źródła wszystkich ludzkich impulsów leżących u podstaw ekspresji, ekspresji duszy, myśli a także ciała. Rozpoznaje ono impulsy leżące u podstaw ruchu, w krtani i sąsiednich organach, które następnie stają się mową. Teraz impulsy te mogą być zatrzymane zanim zostaną przetransformowane w słowa przez poetę, lub przez śpiewaka w pieśń, i zamiast tego mogą wpłynąć w ruch, który wykorzystuje całe ciało. Określone prawa i reguły są stosowane w pracy nad przekładaniem w ruch tego co w innym wypadku byłoby mową – i to jest sztuka eurytmii.

Sztuka ta została stworzona na podstawie ideii Goethego o metamorfozach. Goethe czuł, że organ lub kompleks organów jest wynikiem metamorfozy lub transformacji innych organów lub kompleksów organów. Idąc dalej za tą ideą – od formy organicznej do organicznego ruchu – jesteśmy doprowadzeni do koncepcji twierdzącej, że właśnie tak jak w krtani powstaje mowa i pieśń, tak też mowa i piesń mogą być wyrażone przez cały ludzki organizm w sztuce ruchu. Goethe patrzył na sztukę jak na kontynuację dzieła natury w świecie. Mówił: “Człowiek, będąc umieszczonym na szczycie natury, może uważać się znowu za cały świat natury, której zadaniem jest wydać na świat kolejny szczyt wewnątrz niej. Do tego zadania powstaje, przenikając siebie każdą doskonałością i każdą cnotą, apelując o porządek, harmonię, znaczenie
i selekcję, aż wreszcie osiągnie szczyt swoich osiągnięć w tworzeniu sztuki.” (Note 8)

Zagłębiając się do źródeł ludzkich impulsów, jasnowidz ma możliwość postrzegać siły, które wpływają w istotę człowieka z kosmosu. Te siły znajdują wyrażenie wewątrz nas; stają się w nas siłą woli. W ten sposób eurytmia szuka sposobu natychmiastowego wyrażenia woli człowieka. Każdy wewnętrzny impuls woli może się przejawić w ruchu ciała; wszystko co w nas żyje i ma swoje pochodzenie we wszechświecie może być wyrażone, a my – którzy zawieramy w sobie wszystkie sekrety wszechświata – możemy stać narzędziami, za pomocą których zostaną one ujawnione percepcji zmysłowej.

Widzieliśmy jak Dr Steiner wskazuje na źródła sztuki w ukrytych działaniach duchowych przenikających istotę ludzką. W pracy nad sztuką artysta koordynuje te siły swoimi zdolnościami duszy. W architekturze, malarstwie i rzeźbie artysta używa martwych materiałów, a w muzyce i poezji dzwięk jest tym medium, w którym kształtuje on ducha. Dr Steiner zademonstrował w swojej własnej pracy jako artsta, jak on sam może dać konkretne wyrażenie tak wysoko pojmowanej sztuce. Sięga szczytu swoich osiągnięć artystycznych w sztuce eurytmii. To właśnie przez eurytmię kształtuje, używając człowieka jako materiału, dzieło sztuki. Poprzez tą sztukę siły duchowe są przerabiane na mowę widomą w każdym geście i ruchu jednostki.

Przesłanie jakie Dr Steiner wnosi do życia duchowego naszych czasów poprzez swoją naukę antropozofię, znajduje wspaniały odpowiednik w jego sztuce. Otworzył nowe perspektywy dla artystów naszych czasów, wskazując dla nich drogę, którą mogą podróżować jeśli chcą wypełnić prawdziwą misję do jakiej zostali powołani. W dzisiejszych czasach tradycje w sztuce są obalone, artyści stali się pustelnikami, starającymi się bezskutecznie znaleźć inspirację we własnych duszach. W każdej dziedzinie sztuki ludzie do tego dążą z powodu braku duchowego przewodnictwa. Mogą się żywić z niewyczerpanego źródła ducha jeśli będą słuchać głębokich nauk Rudolfa Steinera i pozwolą im stymulować ich nowe twórcze działania.

——————————————————————————–

Note 2:

See the following publications:

43. Theosophy. An Introduction to the Supersensible Knowledge of the World and the Destination of Man. “Theosophie. Einführung in übersinnliche Welterkenntnis und Menschenbestimmung.” “Dedicated to the Spirit of Giordano Bruno.” pp. 167. Berlin, 1904. New editions, revised and enlarged, Leipzig, 1908, 1910, 1914, 1915, 1916, 1918, 1919, 1920. [436.] New edition announced, KT Stuttgart, 1921. ENGLISH EDITION, translated from the third German Edition by E. D. S., Kegan Paul, London, 1910. Out of print. New and revised edition in preparation.

44. How does one gain Knowledge of the Higher Worlds? “Wie erlangt man Erkenntnisse der hoheren Welten?” Seriatim, in “Lucifer Gnosis,” 1904. Published in book form, pp. 230, PA Berlin, 1909, 1910, 1914, 1918, 1919, 1920. Later editions revised and extended. [448.] ENGLISH EDITION, in two Volumes. (1) “The Way of Initiation, or, How to attain Knowledge of the Higher Worlds.” With biographical notes of the author by Edouard Schure. Edited by Max Gysi. T.P.S., London, 1908-1914. (2) “Initiation and its Results, a Sequel to `The Way of Initiation’.” Authorised Translation by Clifford Bax, edited by Max Gysi. T.P.S., London, 1909-1910.

56. An Outline of Occult Science. “Die Geheimwissenschaft im Umriss.” pp. 425. Leipzig, 1910. New and enlarged editions, 1913, 1920. [508.] ENGLISH EDITION, authorised translation from the Fourth (1918) Edition. Edited by Max Gysi. T.P.S., London. Rand McNally & Co., Chicago & New York. 1914. Out of Print. New and revised edition (from the 1920 Edition of the original) in preparation.

62. A Road to Self-Knowledge. Described in eight Meditations. “Ein Weg zur Selbsterkenntnis des Menschen. In acht Meditationen.” PA Berlin, 1912. New editions with an Afterword, 1918, 1920. pp. 140. [515.] ENGLISH EDITION, edited by H. Collison. Putnam’s, London & New York, 1918.

Note 3:

See Section IV. in the Appendix.

Note 4:

In the auditorium, — Twelve columns support the architrave beneath the smaller dome of the stage.

Note 5:

Nowy impuls w sztuce

Możesz również polubić…

Duchowy aspekt muzyki

O muzyce

Piękno i sztuka w antropozofii Rudolfa Steinera (1) – wstęp